Blog

In december 1944 lagen de Amerikaanse troepen verspreid over een front van 75 kilometer in de Ardennen. Het gebied van de Ardennen werd beschouwd als een rustig front. Hierdoor werden hier Amerikaanse eenheden geplaatst die onervaren waren en tot rust moesten komen na de zware gevechten rondom het Hürtgenwald in Duitsland. Maar in de ochtend van 16 december 1944 werd deze rust bruut verstoord, de Duitsers zetten een grote verrassende tegenaanval in die de codenaam ‘Wacht am Rhein’ kreeg.

Onder de dekking van bewolking en mist werd de aanval ingezet, hierdoor konden de geallieerden hun superieure luchtmacht niet inzetten. Met dit offensief probeerde Hitler de geallieerde legers uit elkaar te drijven. Hij wilde de Maasbruggen veroveren om daarna via Luik (Liège) door te stoten naar de haven van Antwerpen. Dit offensief kreeg ook door de geallieerden de naam; “Battle of the Bulge’.

Een Amerikaanse militair van de 101st Airborne Division heeft zich ingegraven langs een toegangsweg naar Bastogne.

De Slag om de Ardennen duurde zes weken, maar bereikte een hoogtepunt tijdens de Duitse belegering van Bastogne. Op 19 december 1944 arriveerde brigadegeneraal McAuliffe en de 101st Airborne Division in Bastogne, een paar uur eerder dan drie divisies van het Duitse Vijfde Pantserleger – 18.000 Amerikanen namen het op tegen 45.000 Duitsers. Bastogne was een strategische stad voor zowel de geallieerden als de Duitsers. De Duitsers wisten dat ze de stad Bastogne moesten veroveren om hun tegenoffensief te laten slagen. Aan de andere kant wisten de geallieerde legers dat om het Duitse leger met succes te stoppen en de overhand te krijgen, ze Bastogne ten koste van alles moesten verdedigen.

In de buitenwijken van de stad Bastogne verbleven de Amerikaanse militairen veelal in schuttersputjes met temperaturen tot -28° Celsius.

McAuliffe en zijn troepen en ongeveer 3000 burgers waren volledig ingesloten en de munitie en medische voorraden waren bijna op. De volgende dag stelde de Duitse generaal Von Lüttwitz, commandant van het XLVII Panzer Corps een ultimatum aan de belegerde Amerikanen: “Er is maar één mogelijkheid om de omsingelde Amerikaanse troepen te redden van totale vernietiging: dat is de eervolle overgave van de omsingelde stad.” Het officiële getypte antwoord van McAuliffe luidde als volgt: “To the German Commander. NUTS! The American Commander!”.

Het kerstbericht van Generaal McAuliffe. Klik om te vergroten.

Er volgden meer dagen van hevige gevechten, maar McAuliffe en zijn mannen hielden ondanks de zware verliezen stand. Voor de meeste omsingelde militairen zou er geen wapenstilstand zijn tijdens Kerst. Veel Amerikaanse militairen probeerden ondanks de hachelijke situatie toch Kerst te vieren. Voor de Amerikaanse militairen in Bastogne werden kerstdiensten gehouden door de leger kapelaan. Voor de militairen die Bastogne buiten de stadsgrenzen verdedigden, werd de kerst doorgebracht op het slagveld. Er zijn veel verhalen door veteranen gedeeld die beschreven dat Belgische gezinnen hen op kerstavond en eerste kerstdag in hun huis namen. Zoals een veteraan vertelt:

“We lagen in positie in de buitenwijken van Bastogne en we vonden een boerderij… Binnen waren een man en een vrouw, en een kleine jongen en een klein meisje. De vrouw gaf ons wat soep en wat zwart brood. We verbleven de hele nacht in deze boerderij. Buiten was de oorlog gaande en om de een of andere reden werd de boerderij nooit geraakt. We waren er op kerstavond. We zongen deze emotionele avond kerstliedjes met dit Belgische gezin. We zongen Jingle Bells en Silent Night. De woorden waren anders, maar de muziek was hetzelfde …. “

-Keith Davis (in een interview met de BBC Witness Podcast) 

Terwijl vijandelijke granaten op de stad Bastogne vielen, worden tijdens de kerstdienst van 1944 om middernacht kerstliederen gezongen door militairen van de belegerde 101st Airborne Division. Kort nadat deze foto is gemaakt, verstoorden Duitse bommenwerpers de kerstdienst.

Toen het weer verbeterde werden op 23 december 1944 vanuit de lucht de omsingelde troepen bevoorraad. Daarnaast was het weer voldoende verbeterd voor squadrons van P.47 Thunderbolts om de Duitse gepantserde troepen onder vuur te nemen. Ondertussen waren drie divisies van Generaal Patton’s Derde Leger onderweg vanuit het zuiden. Deze divisies hadden een ongelofelijke prestatie verricht door vanuit hun oostwaartse koers 90 graden te draaien en langs een front van 40 km naar het noorden te trekken. Helaas was de radioverbinding van generaal Patton slecht waardoor de Duitsers de troepen bewegingen van de divisies konden volgen en vertragen. Op kerstavond 1944 begonnen Duitse bommenwerpers met de eerste van twee aanvallen op Bastogne, maar op tweede kerstdag trok het 37th Tank Battalion eindelijk de stad binnen, de omsingeling was doorbroken.

Toen het weer verbeterde op 23 december 1944 werden er door de geallieerden medicatie en munitie gedropt.

Terug naar touroverzicht

Om een oorlog te winnen heeft een land een enorme hoeveelheid tanks, vliegtuigen, wapens en een machtige industrie nodig om dit allemaal te ondersteunen. Naast tonnen middelen en stapels geld heeft een land tijdens de strijd ook dappere mannen nodig. Mannen wier vastberadenheid en moed de overhand hebben op het slagveld en die op beslissende momenten de loop van de oorlog kunnen veranderen. Een van deze dappere militairen was David Currie van het Canadese South Alberta Regiment.

David V. Currie in zijn Humber Armoured Recconnaissance Car nabij Bergen-op-Zoom in oktober 1944. (Library and Archives Canada Photo, MIKAN No. 3227188)

De weg naar Normandië
David Vivian Currie was een doodgewone Canadees uit de provincie Saskatchewan in Canada. Als zoon van David Henry Currie, een ingenieur van de Canadian Pacific Railroad Company, werd David in het kleine stadje Sutherland in 1912 geboren. Zijn ouders verhuisden kort na de geboorte van David naar Moose Jaw, waar hij zijn jeugd doorbracht. Hij studeerde af aan de Central Collegiate High School en later aan een plaatselijke technische school om automonteur te worden. Alles in zijn leven wees op een typisch jongensverhaal uit een kleine stad, maar David was een ander soort jongen. Welke situatie hem ook overkwam, hij was vastbesloten zijn doelen te bereiken en dat deed hij altijd op een bedachtzame en vooral rustige manier. Met het naderen van de Tweede Wereldoorlog bracht David’s onderscheidende karakter hem ertoe zich in 1939 bij de plaatselijke militie aan te sluiten. Het jaar daarop sloot hij zich aan bij het South Alberta Regiment van het Regular Army. Tijdens zijn tijd bij de milities trainde David met veteranen uit de Eerste Wereldoorlog, deze veteranen hadden al een enorme oorlogservaring opgedaan. Dit bleek een geweldige leerzame ervaring voor hem te zijn voordat hij naar Frankrijk vertrok.

Major David Vivian Currie. Library and Archives Canada MIKAN, No. 4233303

In 1941 werd het South Alberta Regiment het 29th Armoured Regiment van de 4th Canadian Armoured Division. Met alle kwaliteiten van een goede officier en met de mechanische vaardigheden die perfect bij een gepantserde eenheid pasten, werd David in het regiment als luitenant aangewezen. Al snel werd hij hierna gepromoveerd tot kapitein. In 1942 werd de gehele divisie overgeplaatst naar het Verenigd Koninkrijk, waar ze het grootste deel van de tijd doorbrachten met trainen en de voorbereidingen voor de strijd in Noordwest-Europa. Tijdens de trainingen toonde David enorme goede bevelsvaardigheden en hierdoor kreeg hij de leiding over het C-squadron en werd hij in augustus als majoor bevorderd. Het jaar daarop zou David Currie de strijd van zijn leven voeren in de Falaise Pocket.

De slag om Normandië en de Falaise Pocket
Als gepantserde eenheid nam het 29th Armoured Regiment van David niet deel aan de landingen tijdens D-Day in Normandië op 6 juni 1944. Pas op 24 juli 1944 zette het 29th Armoured voet op Franse bodem. De geallieerde troepen hadden ondertussen al zware gevechten moeten leveren met fanatieke Duitse eenheden en ze realiseerden zich dat de Slag om Normandië meer tijd zou kosten dan ze hadden verwacht. David en zijn eenheid kwam pas in actie toen het Amerikaanse 1e en 3e Leger een offensief lanceerden in Zuid-Normandië om het Duitse 7e Leger en het 5e Pantserleger op posities ten zuiden van Caen te omsingelen. Tegelijkertijd vielen het Britse 2e leger en het Canadese 1e leger vanuit het noorden aan. Ondanks bezwaren van alle Duitse commandanten, voornamelijk veldmaarschalk Von Kluge, wou Hitler niks weten van terugtrekken. In plaats daarvan gaf hij het bevel om de geallieerden op alle linies aan te vallen. Door die situatie konden de geallieerden de Duitsers volledig omsingelen door de ‘pocket’ bij de stad Falaise te sluiten. De rol van de Canadese troepen was cruciaal om dit doel te bereiken. Terwijl Amerikaanse en Britse troepen druk bleven uitoefenen op de Duitsers in de pocket, zou het 2e Canadese Legerkorps operatie Totalize starten om de Duitse verdediging ten noorden van Falaise te breken. Na zware verliezen te hebben geleden, slaagden vier Canadese divisies er uiteindelijk in de Duitse linies te breken en hun opmars naar Falaise voort te zetten. Het uiteindelijke doel zou worden bereikt door operatie Tractable. Dit laatste offensief werd van 14 tot 21 augustus 1944 uitgevoerd door Canadese eenheden met behulp van de 1st Polish Armoured Division en een Britse pantserbrigade. Een van de toegewezen eenheden was de ‘Currie Task Force’. Currie’s squadron van M4 Sherman-tanks, met behulp van enkele ‘self-propelled’ kanonnen en een aangesloten compagnie van de Argyll en Sutherland Highlanders dekte de opmars van de Poolse troepen. Currie had het bevel gekregen om de terugtocht van het 7e Duitse leger via de River Dives met zijn kleine troepenmacht af te snijden. Hij zou de bruggen bij Saint-Lambert moeten innemen en hierna contact moeten opnemen met de Amerikanen in Chambois.

Troopers J.L. Gaudet en G.A. Scott van het South Alberta Regiment pauzeren bij een Duits verkeersbord in Cintheaux op 9 augustus 1944 (Library and Archives Canada Photo, MIKAN nr. 3227188)

In het heetst van de strijd bij St-Lambert-sur-Dives
Toen Currie op 18 augustus 1944 het dorp met 15 tanks van zijn squadron benaderde, trof hij het dorp bezet aan. Vanaf de hoge grond kon Currie in de verte de colonnes zien van Duitse troepen die probeerden uit de pocket te ontsnappen. Currie en zijn manschappen hadden minder dan twee weken gevechtservaring en stonden nu tegenover geharde Duitse militairen en hun krachtige 88 mm FLAK-kanonnen, PaK-43 antitankkanonnen en Tiger-tanks. Maar dit had geen invloed op het besluit van Currie, die vastbesloten was het dorp aan te vallen. Hij nam contact op met zijn mannen en vertelde hen dat terugtrekken geen optie was en dat ze waarschijnlijk zouden worden gedood tijdens deze operatie. Alles wat David hoorde was “OK baas!”. Maar de aanval op 18 augustus verliep niet zoals gepland. Zodra ze richting het naar het dorp trokken, werd de voorste tank geraakt door een PaK-43-kanon. Ondertussen werd de ambulance per ongeluk aangevallen door Britse vliegtuigen. Nadat Currie de gewonde soldaten had veiliggesteld, liep hij zelf onder dekking van de nacht naar het dorp om de situatie te verkennen. Nadat hij de vijandelijke tanks en kanonnen had gelokaliseerd, ging hij terug naar zijn eigen positie.

Infanteristen van de “B” Company, The Argyll and Sutherland Highlanders of Canada voeren Duitse krijgsgevangenen af in St. Lambert-sur-Dives op 19 augustus 1944. (Library and Archives Canada Photo, MIKAN nr. 3212087)

Vroeg in de ochtend van 19 augustus 1944, zonder voorafgaande artillerie-voorbereiding, beval Currie zijn eenheid om de aanval in te zetten. Na de observatie van de vorige dag was hij zich nu bewust van de positie van de vijand in het dorp. Toen de gevechtsgroep van Currie het dorp binnentrok, vielen de Duitsers hun posities aan en deze tegenaanvallen zouden doorgaan totdat het donker werd. Ondanks beschietingen van Duitse tanks en artillerie slaagden Currie en zijn mannen erin om net tegen het middaguur twee derde van het dorp te bezetten. Omdat er rekening werd gehouden met een krachtige Duitse tegenaanval besloot Currie zich in te graven. Omdat zijn mannen behoorlijk verspreid waren, besloot Currie ook zijn linie in te korten en gaf hij een deel van het dorp op. Zoals hij had verwacht gingen de gevechten de hele nacht door. De Duitsers waren vastbesloten om de Canadese posities uit te schakelen. Ze wisten dat de route door het dorp de laatste ontsnappingskans was voor hun omsingelde leger. Maar Currie was zich dit zich ook bewust, hij besloot met zijn mannen de positie zo lang mogelijk te verdedigen. Bovendien was hij er zo rustig over dat alle officieren, onderofficieren en militairen geen andere keus hadden dan hem te volgen.

Majoor David V.Currie (links met het pistool in de hand) van het South Alberta Regiment aanvaardt de overgave van de Duitse troepen bij St. Lambert-sur-Dives op 19 augustus 1944. (Library and Archives Canada Photo, MIKAN nr. 3396233)

De volgende dag volgden opnieuw Duitse tegenaanvallen, maar de Canadezen hielden stand. Het was het koele en berekende gedrag van Currie en de uiterst precieze coördinatie met de artillerie die elke Duitse tegenaanval in de kiem smoorde. De afgeschoten artilleriegranaten vielen op slechts vijftien meter afstand van zijn mannen. In tegenstelling tot een typische commandant was David Currie overal. Het ene moment coördineerde hij het artillerievuur, het andere moment gaf hij zijn eigen tankbemanning opdracht een vijandelijke Tiger uit te schakelen. Even later rende hij van de ene naar de andere positie om het moreel van zijn manschappen hoog te houden. Hij vocht zelfs vanaf de koepel van zijn tank en schoot vijandige militairen van dichtbij neer met zijn Lee-Enfield-geweer. Currie’s dapperheid diende als een voorbeeld voor iedereen. Toen een versterking van 40 militairen in het dorp arriveerde, leidde Currie hen zelf naar hun positie en legde uit hoe belangrijk het was om de linie te verdedigen. Toen deze militairen zich na een sterke Duitse aanval terugtrokken, ging Currie naar hen terug en leidde hen persoonlijk terug naar hun posities. Tekst gaat verder onder de video. 

In de nacht van 20 augustus 1944 zetten de Duitsers met alles wat nog over was een laatste tegenaanval in. Opnieuw brak het bekwame management van Currie hun inspanningen. Zodra hij merkte dat er iets aan de andere kant gebeurde, beval Currie een hevig artillerievuur op de vijand. De Duitse aanval werd neergeslagen voordat deze zelfs maar begonnen was. Op dat moment leek het erop dat de Duitsers het opgaven. Op volgende ochtend, 21 augustus 1944, begonnen de Duitse militairen zich in grote aantallen over te geven. Tegen het einde van de dag, met sporadische gevechten, was het gehele dorp veroverd.  Na vier dagen van zware strijd vernietigden Currie en zijn dappere mannen zeven Duitse tanks, twaalf PaK-43 kanonnen en 40 voertuigen. Ongeveer 300 Duitsers werden gedood, terwijl 2100 werden gevangengenomen. Het dorp St-Lambert-sur-Dives werd veroverd en de ‘pocket’ van Falaise werd gesloten. Hierdoor werden ongeveer 50.000 Duitse soldaten in  de ‘Falaise pocket’ omsingeld. De slag om Normandië was voorbij. Gedurende deze paar dagen had David Currie maar een uur geslapen. Nadat alles voorbij was, viel hij direct in slaap.

Dit uitzicht op de hoofdweg van het dorp St. Lambert-sur-Dives getuigt van de hevige gevechten die hier hebben plaatsvonden. Op de achtergrond is nog net een colonne Duitse gevangenen te zien die door Canadese troepen worden begeleid.

Hoewel hij een held werd, zette David zijn trouwe dienst voort door te vechten tegen de Duitsers in Nederland en Noord-Duitsland. Op 30 november 1944 ontving hij het Victoria Cross voor de moed en toewijding die hij toonde tijdens de lange periode van zware gevechten in het dorp St-Lambert-sur-Dives. In december 1944 ging Currie terug naar Canada om de oorlogsinspanning te promoten. Nadat de oorlog voorbij was, keerde hij naar huis terug en leefde hij zijn leven volkomen onveranderd ondanks de roem die hij in augustus 1944 in Normandië verdiende. In augustus 2017 werd het Victoria Cross van Currie en andere medailles ter veiling aangeboden door het Britse bedrijf Dix Noonan Webb. De verkoper had ze in 1989 van de weduwe van Currie gekocht en ze werden door de Canadese dealer Tanya Ursual bewaard. Het Victoria Cross en de medailles werden uiteindelijk voor £ 550.000 verkocht.

Op deze foto is een gedenkplaat te zien die voor David Vivian Currie is geplaatst in het centrum van Owen Sound. Foto: Tabercil – CC-BY-SA 3.0

Terug naar touroverzicht

Terwijl de Amerikanen vochten in de Cotentin voor de havenplaats Cherbourg, bereidden de Britten zich voor om een nieuw offensief te lanceren. Na de mislukte Britse poging om half juni 1944 Villers-Bocage te veroveren, was het tijd om een nieuwe aanval in te zetten. Deze keer gericht op de westelijke kant van Cean.

Infanterie van de 15e (Schotse) divisie rukt op door de graanvelden. Tijdens de aanval worden ze ondersteund door Churchill tanks van het 7e Royal Tank Regiment.

Infanterie van de 15e (Schotse) divisie wachten voor het startsignaal voor operatie Epsom.

Infanterie van de 15e divisie met een Churchill tank van het 7e Royal Tank Regiment (31e Tank Brigade) tijdens Operatie Epsom op 28 juni 1944.

Britse militairen van de Durham Light Infantry, 49th (West Riding) Division rennen langs een uitgeschakelde Duitse Panther tank.

Britse officieren van de 7th Armored en een Canadese kapitein inspecteren een Duitse PzKpfw IV Ausf H-tank van de Panzer Lehr Division. Deze tank is door een 6-pounder antitankkanon van de 6th Durham Light Infantry, 50th (Northumbrian) Division nabij Douet uitgeschakeld op 10 juni 1944.

Toen de geallieerde strategen de plannen voor operatie Overlord opstelden, schonken ze onvoldoende aandacht aan de bijzondere aard van het ondoordringbare en onoverzichtelijke Normandische landschap. De logge Amerikaanse oorlogsmachine was niet geschikt voor dit doolhof van kleine, omsloten velden met hoge heggen en verzonken rijstroken, met achter iedere heg een tot de tanden gewapende vijand. 

Uit een zorgvuldige studie van de situatie van de geallieerden in Normandië eind juni 1944 bleek dat de strandhoofden stevig in handen waren van de geallieerden. Dit bruggenhoofd liep van Cherbourg tot aan de monding van de Orne, op slechts enkele kilometers van de hoofdplaats Cean. De grootte van de strandhoofden was echter verre van voldoende voor het verdere verloop van de strijd.

Op deze luchtfoto is duidelijk het heggen landschap te zien in Normandië. Geallieerde tanks en voertuigen banen zich in juli 1944 een weg door het ondoordringbare landschap – Publiek domein.

Het voorspelde het begin van statische oorlogvoering, wat natuurlijk het laatste was wat de Amerikanen en de Britten wilden. Uiteraard moest dit  dan ook ten koste van alles vermeden worden. De opperbevelhebber, de Amerikaanse generaal Dwight D. Eisenhower, wilde de troepen verder het binnenland in laten trekken om zo door de Duitse linies te breken. Maar de Duitsers hadden het voordeel van het terrein. De Vire-vallei bestond uit een gebied met rotsachtige heuvels waar de rivier met dezelfde naam doorheen stroomde. De weilanden werden begrensd door de heggen met de naam “bocage Saint-Lois”. Deze heggen waren 1 tot 2 meter dik en voorkwamen dat er iemand doorheen kon kijken. Wanneer deze heggen groeiden op aarden wallen van ongeveer een meter hoog, verborgen ze de paden en konden ze ruim 4 meter hoog zijn. Soms werden deze aarden wallen en heggen gescheiden door verzonken rijstroken die de vijand gebruikte om ​geschut’s posities op te zetten.

Deze foto schets het typische beeld van het landschap in Normandië.

De veehouders hadden met deze heggen geen prikkeldraad nodig om de grenzen van hun land te markeren. Er was ook geen gevaar dat hun dieren zouden rondzwerven want de heggen waren gemaakt van kreupelhout, struiken, braamstruiken en kleine bomen die op de aarden wallen groeiden. Noch mens noch dier kon door dit obstakel komen. Deze natuurlijke verdediging werd gebruikt door de Duitsers die hun schuttersputten in de aarden wallen groeven die langs de wegen, lanen of sporen liepen. Al deze vochtige, smalle paden met de vele bochten verborgen vijandelijke mortier- en machinegeweer posities. Deze waren onzichtbaar in de bocage, dat al snel de groene hel zou worden voor de geallieerde militairen.

Om de verdediging te verbeteren, hadden de Duitsers het land, dat al drassig was, onder water gezet voordat de Amerikanen arriveerden. Deze velden waren daarom doorweekt als sponzen en de paden modderig. Sinds begin juni was het regenachtig weer geworden en was het landschap veranderd in een absoluut modderbad dat niets bijdroeg aan het moreel van de Amerikaanse GI’s. Vóór het Amerikaanse offensief wisten de Amerikaanse officieren al dat de opmars langzaam en kostbaar in mensenlevens zou worden. Voor de bescheiden infanteristen zou dit offensief in Normandië een verschrikkelijke beproeving worden. En door het landschap in Normandie was het gebruik van tanks, hoe riskant ook voor de bemanningen, nodig om de infanterie te ondersteunen.

De gevechten in de ‘groene hel’ vergden een enorme inspanning van de Amerikaanse militairen. Op deze foto slapen de vermoeide militairen in een greppel bij een typische heg in Normandië – Publiek domein.

Maar de ondoordringbare heggen, die langs de verzonken rijlanen van de Normandische bocage stonden, bleken al snel een groot obstakel voor de Amerikaanse tanks. Het andere ongemak was dat als de tanks probeerden de heggen op te rijden, de onderkant van de tank (d.w.z. het meest kwetsbare deel) aan de vijand zou worden blootgesteld. De sergeant Curtis G. Culin III (102nd Cavalry Reconnaissance Squadron, 2nd Armored Division) kwam op het slimme idee om de voorkant van Sherman-tanks te voorzien van krachtige metalen tanden, hierdoor konden de tanks zich gemakkelijk een weg banen door de heggen. Er was geen probleem om de materialen voor het maken van deze tanden te vinden. De Duitsers hadden namelijk duizenden obstakels op de stranden geplaatst, deze obstakels stonden ook wel bekend als de “Tsjechische egels”. Deze obstakels waren perfect voor de klus.

De ‘heggenscharen’ voor de geallieerde tanks werden gemaakt van de zogenaamde ‘Tsjechische egels’ – Publiek domein.

Na een maand van statische oorlogsvoering in de bocage en na eindeloze, moorddadige gevechten, veroverden generaal Bradley’s troepen het belangrijke kruispunt van Saint-Lô. Net als bij Cean werd de stad Saint-Lô volledig verwoest. De verovering van het departement La Manche maakte een einde aan de “oorlog rondom de heggen”, de dodelijkste beproeving die het 1e Amerikaanse leger doormaakte aan het Europese front. Op 20 juli 1944 hadden de Amerikanen sinds de start van de campagne  62.000 man verloren, waaronder 10.000 doden. Het aantal doden en gewonden dat alleen al tijdens de opmars van een dorpje als La-Haye-du-Puits naar een dorpje 8 kilometer verderop ligt rond de 8000; een militair per gewonnen meter!

Altijd op je hoede zijn tijdens de gevechten in de ‘bocage’ – publiek domein

Terug naar touroverzicht

Tijdens de slag om Delfzijl geeft de waarnemingsofficier kapitein Walker zich vrijwillig op om een vermiste compagnie van het Irish Regiment of Canada rondom Heveskes (nabij Delfzijl) te zoeken. Vanaf het vliegveld van Eelde stijgt Walker met zijn Auster V. verkenningstoestel op. Het is de start van een moedige actie waar hij uiteindelijk een onderscheiding voor krijgt.

Het Irish Regiment of Canada, afkomstig uit Toronto (Ontario), krijgt begin april 1945 vanaf de Veluwe de opdracht om op te trekken naar Wagenborgen om deel te nemen aan de strijd rondom de zogenaamde Delfzijl- Pocket. De strijd om de ‘Delfzijl Pocket’, zoals de Canadezen het gebied noemden waar de Duitse militairen ingesloten zaten, was langdurig, verbeten en eiste vele slachtoffers. Door de Duitsers was namelijk het bevel gegeven om de haven van Delfzijl zo lang mogelijk te verdedigen om zo de vluchtroute naar de haven van Emden open te houden. Het Irish Regiment of Canada loste op 23 april 1945 het Canadian Scottish regiment af rondom Wagenborgen. Bij de aflossing werd het Irish regiment direct geconfronteerd met 200 fanatieke Duitse militairen die de tegenaanval hadden ingezet. Het Irish Regiment en de Schots-Canadezen konden samen de aanval afslaan en Wagenborgen verder zuiveren. Na de aflossing zou het Irish regiment via Wagenborgen op weg gaan in de richting van de zeedijk.

Canadese militairen van de 5th Canadian Armoured Division op de Veluwe.

Toen de regen met bakken uit de hemel viel lukte het de Canadezen van het Irish regiment om in de nacht van 27 op 28 april 1945 de Duitse linies te doorbreken richting Heveskesklooster. De volgende dag liepen de Canadezen tegen een verdedigingsstelsel aan dat uit drie rijen prikkeldraad, loopgraven, bunkers en mijnen bestond. Onder zwaar Duits vuur forceerden Canadese pioniers een bres in de versperring, waardoor de Canadezen terrein wonnen en de Duitsers uit konden schakelen. Onder het lawaai van het slagveld bij Heveskesklooster, dat elk ander geluid overstemde, trokken de infanteristen van de “Irish” via de Eemskust naar Heveskes. Ze waren weliswaar door de Duitsers opgemerkt, maar werden om strategische redenen ongemoeid gelaten. De opzet van de Duitsers slaagde. Ze verrasten hen door opeens het vuur te openen. En hoewel de Canadezen zich fel verdedigden, kwamen ze niet meer verder en konden ze ook geen kant op. Een extra moeilijkheid die zich deze dag voordeed, was dat de radioverbindingen uitermate slecht waren en gecoördineerde acties onmogelijk maakten.

Op deze kaart is duidelijk de opmars van het Irish Regiment of Canada te zien. Hierbij dient u nummer 2 te volgen vanaf Wagenborgen richting Heveskes en uiteindelijk Farmsum.

In de loop van de dag waren diverse pogingen om vervolgens radiografisch contact te krijgen met de voorste compagnie mislukt en de situatie begon ernstige vormen aan te nemen. Het is dan al inmiddels bijna aan het eind van de middag. De vooruitgeschoven waarnemingsofficier van de artillerie is bij de rechts oprukkende compagnie en deze kan ook geen contact meer krijgen. Er wordt alarm geslagen en kapitein Walker, een luchtwaarnemingsofficier van de artillerie geeft zich onmiddellijk op als vrijwilliger om de compagnie op te sporen en het artillerievuur te gaan coördineren. Vanaf Eelde vertrekt het kleine en ongewapende Auster V verkenningstoestel en deze vliegt met een snelheid van ongeveer 200 kilometer per uur naar de laatst opgegeven locatie van de compagnie in de omgeving van Heveskes. Na een klein kwartier vliegen komt het toestel boven het opgegeven gebied aan. Het uitzicht uit het vliegtuig biedt het oorlogsgebied vanaf Delfzijl tot en met de bunkers van Fiemel. Op een hoogte van slechts ruim 100 meter gaat kapitein Walker vanuit de cockpit met het blote oog zoeken naar de vermiste eenheid. Onder hem liggen de nog kale, maar al bewerkte akkers met Groninger klei. De weinige maar lange sloten zijn gevuld met water en weer spiegelen het licht van de wolken boven hem. Ondertussen is er oorlogsvuur boven Delfzijl en ontploffingen rondom in de lucht. Rechts aan de rand van de zee ligt het grote Fiemel complex, waarvoor de bevrijders ontzag hebben.

Deze naoorlogse foto laat duidelijk de enorme complexen van batterij Fiemel zien. Deze batterij beschikte over 12,8 cm FLAK kanonnen.

Dan ziet kapitein Walker ten zuiden van Heveskes grote activiteit van honderden Duitsers die door de velden trekken naar het zuiden. In gevechtshouding en vanuit Heveskes. Een Duitse tegenaanval! Volgens het oorlogsdagboek van de Irish begint de aanval om 17.00 uur vanuit Heveskes. De C – compagnie wordt op dat moment aangevallen door honderden Duitsers, die kennelijk hun kansen ruiken. Ondertussen vliegen tientallen granaten uit de vele lopen van de Flak kanonnen in de omgeving. De meeste Duitsers hebben het langzaam vooruitvliegende toestel bemerkt. Vooral de nabijgelegen Flakbatterij Fiemel begint met het vuren van 12,5 cm granaten op het kleine vliegtuig. Strepen vuur trekken van Fiemel naar Heveskes waar de granaten in kleine zwarte wolkjes rondom het vliegtuig exploderen. De Duitse marine artilleristen blijven fanatiek vuren maar kunnen het kleine toestel niet raken. Het vliegtuig moet vele malen heen en weer zijn geschud door de explosies. Desondanks blijft het kleine vliegtuig een half uur boven Heveskes vliegen om de zo gewenste informatie over de eenheid door te geven aan de Canadese artillerie nabij Wagenborgen. Hiermee komt de ondersteuning van de artillerie weer op gang. Salvo’s van de Canadese 17- Field Artillerie, opgesteld bij Wagenborgen, komen terecht tussen de Duitsers op posities rond de compagnie.

Een gerestaureerde Auster AOP.V waarop de kleuren van de Royal Airforce zijn aangebracht.

Na een half uur begeeft de radio het aan boord van het toestel. Kapitein Walker heeft inmiddels op de grond gezien dat een zwaar Duits machinegeweer, goed en verdekt opgesteld, met zwaar vuur de Compagnie vasthoudt op dezelfde locatie. Het machinegeweervuur is zo goed, dat men zich niet kan bewegen en dat men plat op de grond moet blijven liggen. Hierop voert de Auster een schijnaanval uit tegen het goed geplaatste machinegeweernest. In een scheerduik naar beneden vliegt het langzame toestel recht af op de positie van de Duitsers. De bemanning van het machinegeweer schrikt hier zo van dat zij weg vluchten van het wapen, bang voor bommen. Dit wordt nog een keer herhaald en ondertussen trekken de Canadese soldaten op naar die positie en nemen het zware machinegeweer over, voordat de Duitsers terug kunnen keren. Hierna trekt de Auster zich terug naar het vliegveld Eelde. Teruggekomen op het vliegveld rapporteert Walker de posities van de op dat moment nog steeds aanvallende Duitsers. Walker krijgt later hiervoor een hoge onderscheiding. Door de moedige actie van Walker is het broodnodige artillerievuur van de 17th field vanuit Wagenborgen op gang gekomen. Om ongeveer 18.00 uur is de tegenaanval door de Duitsers mede door de vele granaat en mortierbeschietingen afgeslagen en kan Heveskes uiteindelijk ingenomen worden.

Bronnen:

• War Diary: Irish Regiment of Canada, April 1945
• The Story of the Irish Regiment of Canada door majoor Gordon Wood
• History of 17th Canadian Field Regiment R.C.A.
• De slag bij Heveskesklooster door H. Hillinga en W.J. Eelssema

Terug naar touroverzicht